பூங்காவின் நடுவே ஸ்நான மண்டபமும் முப்படைக் கூடமும் உண்டாக்கி அக்காலத்தில் யமுனாநதி தீர்த்தமும் அழைப்பித்துக் கலந்து விட்டு நீதி மண்டபம் யானைப்பந்தி, குதிரைப்பந்தி,சேனா வீரரிப்பிடம் முதலிய அனைத்தும் கட்டுவித்து தன்னுடன் வந்த காசியிற் பிரம்ம குல திலகரான கெங்காதர ஐயரும் அன்னபூரணி அம்பாள் என்னும் அவர் பத்தினியும் வாசம் செய்வதற்கு அக்கிரகாரமும் உண்டாக்கி கீழ்த் திசைக்கு பாதுகாப்பாக வெயிலுகந்தப் பிள்ளையார் கோயிலையும், மேற்றிசைக்கு வீரமாகாளியம்மன் கோவிலையும் வட திசைக்கு சட்டநாதர் கோயில் தையல் நாயகியம்மன் கோவில், சாலை விநாயகர் கோவிலையும் கட்டுவித்துத் திலகவதியார் என்னும் பத்தியாருடனே பிரவேசம் செய்து வாழ்ந்திருந்தார்.”.

இந்நல்லூரைத் தலைநகராகக் கொண்டே ஏறத்தாழ 350 ஆண்டுகள் சிங்கையாரியத் தமிழ் மன்னர்;கள் ஆட்சி செய்திருந்தனர்;. இதனால் இத் தலைநகர் நல்லூர் இராசதானி எனவும் யாழ்ப்பாண இராச்சியம் எனவும் அழைக்கப்பட்டது.

இபுன் பதூதா என்ற மொரோக்கோ நாட்டு நாடுகாண் பயணி 1341 ஆம் ஆண்டு தரையிறங்கிய போது யாழ்ப்பாண மன்னன் (ஆரியச்சக்கரவர்த்தி) மார்த்தாண்ட சிங்கை பரராஜசேகரன் (1325-1348)அவர்களின் விருந்தினராவது எப்படி என்பது பற்றிய குறிப்புகளும் காணக்கிடைக்கின்றன. அவனது குறிப்பில் பினவருமாறு உள்ளது.

“ஆரியச் சக்கரவர்த்தி என்னை வரும்படி ஆளனுப்பினான். நான் அவரது தலைநகரத்திற்குச் சென்றேன். அந்த இடம் துப்பரவாகவும், சுற்று மதிலையும் கொண்டிருந்தது. மன்னன் தன்னருகில் என்னை அழைத்து கனிவுடன் உரையாடினான். அதன் பின் எனக்கு தங்குமிட வசதி செய்து கொடுக்க உத்தரவிட்டான். அங்கு மூன்று நாள்கள் தங்கியிருந்தேன். மன்னன் பாரசீக மொழியை அறிந்திருந்தான். நான் பிறநாட்டு மன்னன் பற்றி சொன்ன கதைகளை ஆவலுடன் கேட்டான். ஒரு நாள் மன்னன் கரங்களில் முத்துக்களை வைத்திருந்த சமயத்தில் அவன் முன்னிலயில் சென்றேன். அம்முத்துக்கள் அவனது ஆளுகைக்குட்பட்ட கடற்பிராந்தியத்தில் முத்துக்குளிப்பால் பெறப்பட்டவை.”

இது யாழப்பாண அரசின் செழிப்பான அரசாட்சியை சுட்டி நிற்கிறது. சோழர் கால பண்பாட்டுத் தாக்கங்களும் யாழ்ப்பாண அரசில் முக்கிய இடம் பெற்றிருந்தன.

யாழ்ப்பாண வரலாற்றுக் கால கட்டங்கள்

யாழ்ப்பாண வரலாற்றை பின்வரும் கால கட்டங்களாகப் பிரிக்கலாம்

     1.சிங்கைஆரியச் சக்கரவர்த்திகளுக்கு முற்பட்ட காலம் (கி.பி. 1236 ஆம் நூற்றாண்டுக்கு முன்)

     2.சிங்கைஆரியசக்கரவர்திகள் காலம் (கி.பி 1236 -1621)

    3.குடியேற்றவாத ஆட்சிக் காலம் (கி.பி 1621 – !948)

    4.நவகாலனித்துவ காலம் (1948 க்கு பின்)

கி.பி.13 ஆம் நூற்றாண்டில் பிற்பகுதியில் வட இலங்கை மீது படையெடுத்து பாண்டியரின் படைத்தளபதியளான ஆரியச்சக்கரவர்த்திகளே நல்லூரைத் தலைநகராகக் கொண்ட யாழ்ப்பாண அரசைத் தோற்றுவித்தனர் என்பது அறிஞர்களின் பொதுவான கருத்தாகும். பதின்மூன்றாம் நூற்றாண்டின் முற்பகுதியில் (1236ல்) பொலனறுவையைக் கைப்பற்றிய கலிங்கமாகன் தமிழ்,சோழ,கேரளப்படை வீரர்களின் உதவியுடன் பௌத்த, சிங்கள மக்களுக்கு எதிராக ஆட்சி நடத்தினான். இதனால் வெறுப்படைந்த சிங்கள மக்களும், சிங்கள இராஜதானியும் தென்மேற்கு நோக்கி நகர்ந்த போது வட இலங்கையில் தமிழர்களுக்கு என ஓர் அரசு கலிங்க மாகன் மற்றும்  சாவக மன்னன் சந்திரபானுவின்  காலத்தில் தோற்றம் பெற்றதாக  பாளி, சிங்கள இலக்கியங்கள் கூறுகின்றன.

ஆரியச்சக்கரவர்த்திகளே நல்லூரைத் தலைநகராகக் கொண்ட இராசதானியில் ஆட்சி செய்த முதல் மன்னர்கள் என்பது அறிஞர்களின் ஏகோபித்த கருத்தாகும். இம்மரபில் வந்தவர்கள் சிங்கையாரியன், கங்கைநாடான், சேதுகாவலன் என்ற சிறப்பு பெயர்களையும் செகராஜசேகரன், பரராஜசேகரன் என விருதுப்பெயர்களை யும் கொண்டு  அழைக்கப்பட்டனர். யாழ்ப்பாண வைபவமாலையில் விஜய கூழங்கைசக்கரவர்த்தி, குலசேகர சிங்கையாரியன், விக்கிரம சிங்கையாரியன், மார்த்தாண்ட சிங்கையாரியன்,குணபூஸண சிங்கையாரியன் ,கனக சிங்கையாரியன் முதலான மன்;னர்;களைப் பற்றிய குறிப்புகள் காணப்படுகின்றன. அவர்களுள் முதலில் குறிப்பிடப்படும் மன்னர்கள் சிலரது பெயர்கள் ஆரியச்சக்கரவர்த்திகளுக்கு முன்னர் ஆட்சியில் இருந்ததாக கருதப்படும் மன்னர்களது பெயர்களும் ஆரியச்சக்கரவர்த்திகளுடன் இணைக்கப்பட்டதாக தெரிகின்றது. ஆனால் யாழ்ப்பாணத்தில் செண்பகப்பெருமாளின் ஆட்சி 1567 இல் முடிவுற்றதன் பின்னர் இங்கு ஆட்சி புரிந்த முதலாம் சங்கிலி, காசிநயினார், பெரியபிள்ளை, புவிராஜபண்டாரம், எதிர்மன்னசிங்ககுமாரன், இரண்டாம் சங்கிலி முதலான மன்னர்களது பெயர்களை நோக்கும் போது அவர்கள் சுதேச மன்னர்கள் என்பது புலனாகிறது.

கோட்டை இராச்சியத்தின் மேலாதிக்கத்தின் கீழ் யாழ்ப்பாணம் வந்த பின்பே பல மாறுதல்கள் ஏற்பட்டன. கி.பி. 1450 இல் செண்பகப்பெருமாள் யாழ்ப்பாணத்தைக் கைப்பற்றியதன் மூலம் 17 ஆண்டுகள் யாழ்ப்பாணம் கோட்டை இராச்சியத்தின் மேலாதிக்கத்திற்குள் வந்தது. இப் படையெடுப்பை நடத்திய மலையாள இளவரசன் எனக் கருதப்படும் செண்பகப்பெருமாள் எனப்படும் சபுமல்குமாரய கோட்டை மன்னன் பராக்கிரமபாகுவின் வளர்ப்பு மகனாவான். கி.பி1415 இல் கோட்டை மன்னனாகப் பதவி பெற்ற ஆறாம் பராக்கிரமபாகு பல நூற்றாண்டுகளாக பலவீனமுற்றிருந்த சிங்கள இராச்சியத்தை வலுப்பெறச் செய்ததன் மூலம் இலங்கை வரலாற்றில் முக்கிய மன்னர்களில் ஒருவனாகக் கருதப்படுகின்றான்.

1620 ஆம் ஆண்டில் யாழ்ப்பாண அரசு போர்த்துக்கேயர் வசம் செல்லும் வரையில் அதன் தலைநகரம் என்ற வகையில் நல்லூரே இப்பகுதியின் பிரதான நகராக இருந்தது. அக்காலத்தில் இன்றைய யாழ்ப்பாண நகரத்துள் அடங்கும் கொழும்புத்துறையில் ஒரு சிறிய இறஙங்கு துறையும் பின்னர் போர்த்துக்கேயரின் கோட்டை இருந்த இடத்தில் முஸ்லிம் வணிகர்களின் இறங்கு துறையும் பண்டகசாலைகளும் சில குடீயிருப்புகளும் இருந்ததாக தெரிகின்றது.

17 ஆண்டுகள் ஸ்ரீ புவனேகபாகு என்ற பெயருடன் ஆட்சி செய்த செண்பகப் பெருமாளின் வரலாறு கைலாயமாலையில் தனிச்செய்யுளாகக் காணப்படுகின்றது. இவன் ஆட்சியில் புதிய அரச மாளிகை, பிற கட்டடங்கள், கோட்டை என்பன கட்டப்பட்டதாகக் கருதப்படுகின்றது. நல்லூர் கந்தசுவாமி கோவிலை செண்பகப் பெருமாள் தாபித்தான் என்பதற்கு கோவிலில் இன்றுவரை ஓதப்பட்டு வரும் கட்டியம் ஆதாரமாக உள்ளது. யாழ்ப்பாணப் பிரதான வீதியில் கண்டுபிடிக்கப்பட்ட இவனது கல்வெட்டு யாழ்ப்பாண அரச வரலாற்றை அறிய ஒரளவு உதவுகின்றது. கோட்டை மன்னன் ஆறாம் பராக்கிரமபாகு இறந்ததன் பின்னர் அங்கு ஏற்பட்ட அரசியல் குழப்பத்தால் செண்பகப்பெருமாள் தொடர்;ந்தும் யாழ்ப்பாணத்தில் உள்ள தனது படையெடுப்புகளோடு கோட்டைக்குச் சென்று அங்கு 1467 இல் அதிகாரத்தைக் கைப்பற்றி ஸ்ரீசங்கபோதி புவனேகபாகு என்ற பெயருடன் ஆட்சி புரிந்தான்.

செண்பகப் பெருமாள் கோட்டை திரும்பியதும் முன்னர் பதவியிழந்த கனகசூரிய சிங்கை ஆரியன் தமிழகப்படை உதவிகளுடன் ஆட்சிப் பொறுப்பை ஏற்றான். இவனின் பின்னர் அவன் மகன் பரராஜசேகரன் நீண்ட காலம் ஆட்சி செய்தான். இப் பெயர் பிற்பட்ட மன்னர்களால் தொடர்ந்து பயன்படுத்தப்பட்டதால் இது பட்டப்பெயராகப் பயன்படுத்தப்பட்டதாகக் கூறப்படுகின்றது. மேலும் இக் காலத்தில் இருந்து ஆரியசக்கரவர்த்திகளைக் குறிக்கும் அடைமொழி மறைந்து போவதால் ஆரியச்சக்கரவர்த்திகளது ஆட்சி முடிவுற்றதெனக் கூறலாம். இதன் பின்னர் முதலாம் சங்கிலியன், காசி நயினார், பெரியபிள்ளை, புவிராஜ பண்டாரம், எதிர்மன்னசிங்ககுமாரன் முதலான மன்னர்கள் ஆட்சிபுரிந்த வரலாறு காணப்படுகின்றது. அவர்களுள் முதலாம் சங்கிலி, இரண்டாம் சங்கிலி மன்னர்களது ஆட்சி யாழ்ப்பாண வரலாற்றில் மிக முக்கியமானதாக கருதப்படுகின்றது.